Mae Plaid Cymru wedi ymateb i’r dystiolaeth a roddwyd gan Vaughan Gething AS, cyn Weinidog Iechyd Cymru, ac ymgeisydd Prif Weinidog Llafur, i Ymchwiliad Covid y DU heddiw, 11 Mawrth 2024.
Dywedodd Mabon ap Gwynfor AS, llefarydd Plaid Cymru ar Iechyd a Gofal: Yr hyn sy’n amlwg o dystiolaeth shambolig heddiw yn ymchwiliad Covid y DU yw nad oedd Llywodraeth Lafur Cymru yn barod ar gyfer Covid.
Nodir bod Vaughan Gething wedi dweud wrth y Cabinet nad oedd unrhyw achosion yn y DU ar ddiwedd mis Chwefror 2020. Er na fu erioed yn dadlau yng nghofnodion cyfarfodydd lle nodwyd hyn a hyd yn oed wedi’i ailadrodd yn ei dystiolaeth ysgrifenedig i’r ymchwiliad, mae bellach wedi mynd â hyn yn ôl.
Ni wnaeth Llywodraeth Lafur Cymru drin Covid fel argyfwng tan ddechrau mis Mawrth 2020. Roedd eu stoc PPE y math anghywir, ac ni ellid ei ddefnyddio er eu bod yn gwybod bod pandemig coronafirws yn debygol.
Roedd Plaid Cymru yn dweud nôl ym mis Mawrth 2020 y dylai Llywodraeth Cymru ohirio gemau’r Chwe Gwlad, ond golchodd Vaughan Gething fel Gweinidog Iechyd ei ddwylo cyfrifoldeb a chynghori URC i benderfynu eu hunain beth i’w wneud.
Dysgon ni hefyd ei fod yn gwrthod cymryd cyfrifoldeb am ei negeseuon Whatsapp sy'n diflannu. Mae’n dweud na chafodd penderfyniadau eu gwneud dros WhatsApp – ond mae tystiolaeth gan gynghorwyr arbennig y Llywodraeth yn dweud fel arall.
Heb os, bydd mwy o gwestiynau heb eu hateb ar ôl heddiw. Gwyddom, heb amheuaeth, fod y modd yr ymdriniodd Llywodraeth Geidwadol y DU â Covid yn ofnadwy. Ond yng Nghymru, mae’n dod yn amlwg bod diffyg parodrwydd siambaidd y Llywodraeth Lafur wedi cael effaith hir-barhaol, ddinistriol ar Gymru. Mae’r achos dros ymchwiliad Covid-benodol i Gymru yn gliriach nag erioed.”
Roedd Plaid Cymru wedi galw ar Lywodraeth Cymru i ohirio Chwe Gwlad 2020 fis cyn i gêm Cymru-yr Alban gael ei gohirio ym mis Mawrth 2020: